Zelene poslaničke grupe u zemljama Zapadnog Balkana učestvovale su, 16. maja 2025. godine u Podgorici, na događaju povodom zatvaranja projekta koji je njemačko društvo za međunarodnu saradnju (GIZ) sprovodilo u saradnji sa Mrežom škola političkih studija (ŠPS) sa Zapadnog Balkana, odnosno programske komponente „Razvoj kapaciteta neformalnih Zelenih parlamentarnih grupa na Zapadnom Balkanu za usklađivanje sa EU ciljevima u energetici i saobraćaju“.

U uvodnom dijelu, učesnicima su se obratili Nj.E. Peter Felten, ambasador Njemačke u Crnoj Gori, i Felicitas Siek, koordinatorka klastera za klimu i energiju na Zapadnom Balkanu u GIZ-u, i istakli da dosadašnje djelovanje Zelenih poslaničkih grupa pokazuje da je navedeni projekat bila dobra odluka njemačke Vlade kojom je podržavana uloga parlamentaraca da aktivno promovišu promjene u politici na „zelene“ teme i izrazili zahvalnost školama političkih studija na uspostavljanju dijaloga. Poručili su da je, bez obzira na političku pripadnost, doprinos parlamentaraca značajan i da imaju odgovornost da edukuju građane da energetska i klimatska politika služe interesima društva, te da zelene poslaničke grupe treba da nastave da održavaju međusobnu saradnju.

Crna Gora je bila zemlja domaćin događaja na kojem je potpredsjednica Skupštine Crne Gore Zdenka Popović, u svojstvu članice Zelene poslaničke grupe 28. saziva Skupštine Crne Gore, u uvodnom obraćanju ukazala da su poslanici Skupštine Crne Gore, posredstvom platforme koju su prethodnih sedam godina, od aprila 2018. godine, izgradili kroz Zelenu poslaničku grupu, dali svoj puni doprinos u trenucima kada Crna Gora donosi strateške odluke u oblasti energetike i saobraćaja. Energetske integracije su bile poseban fokus djelovanja Zelene poslaničke grupe, čime će se baviti i u daljem radu, jer to vide kao mogućnost da svojim angažmanom dodatno utiču na ubrzanje procesa evropskih integracija.

Iskazala je zahvalnost GIZ-u i Školi političkih studija u Crnoj Gori na podršci koju su pružali poslanicima kako bi njihov rad bio uspješan, ali je takođe istakla da je i Skupština Crne Gore, tokom trajanja projekta, omogućila Zelenoj poslaničkoj grupi da koristi skupštinske administrativne, stručne i tehničke kapacitete kako bi svoj rad učinila kvalitetnijim, dostupnim javnosti i transparentnim. Poslanica Popović izrazila je uvjerenje da će Zelena poslanička grupa Crne Gore biti otvorena za nove inicijative od strane GIZ-a i ŠPS-a, kao inicijalnih partnera za saradnju, a koje će biti dodatni podsticaj za dalji rad.

Tokom prvog panela, koji je bio posvećen Zelenim poslaničkim grupama u procesu energetske tranzicije na Zapadnom Balkanu u svjetlu novih geopolitičkih konstelacija, koordinatorka Zelene poslaničke grupe Skupštine Crne Gore Ana Novaković Đurović ukazala je da je donošenjem Zakona o obnovljivim izvorima energije ispunjen preduslov za dekarbonizaciju, čime je uspostavljen adekvatan zakonodavni okvir za dobru tranziciju. Istakla je da postupci davanja podsticaja i sprovođenja aukcija, shodno zakonu, moraju biti po transparentnim procedurama, jer to vidi kao najbolji način da se dobije povjerenje građana u proces tranzicije.

Ocijenila je da je „pravedna tranzicija“ najveći izazov Crne Gore, sa aspekta rješavanja pitanja termoelektrane (TE). Istakla je da Zelena poslanička grupa u daljem radu treba da aktivno učestvuje kroz obje faze -ekološke rekonstrukcije i perioda do zatvaranja TE, jer su to procesi koji zahtijevaju dodatnu posvećenost građanima čija egzistencija zavisi od kompanija u ovom sektoru. Mišljenja je da su određeni ciljevi za koje se Vlada opredijelila kroz nacrt verzije NECP-a ambiciozni i teški za dostizanje, ali da će se Zelena poslanička grupa detaljnije baviti ovim strateškim dokumentom kada se steknu uslovi za to.

Poslanice Zdenka Popović i Ana Novaković Đurović su saopštile da je Skupština Crne Gore izmjenom Poslovnika pozicionirala Zelenu poslaničku grupu u organizacionoj strukturi i da očekuju da bude formirana kao skupštinsko radno tijelo do sljedećeg okupljanja.

Na drugom panelu, menadžer projekta GIZ-ORF-ETC Jasna Sekulović prezentovala je četvorogodišnje aktivnosti zelenih poslaničkih grupa koje su sprovedene pod tim projektom. U ovom dijelu, učesnici su govorili o dostignućima zelenih poslaničkih grupa regiona, a u svojstvu sekretarke Zelene poslaničke grupe u Crnoj Gori Tijana Knežević ukazala je da je Zelena poslanička grupa svojim radom obilježila tri skupštinska saziva, da je čine predstavnici i parlamentarne većine i parlamentarne opozicije, te da je vrlo brzo prepoznata od civilnog sektora, državnih organa i međunarodnih partnera kao platforma na kojoj se u širem formatu može diskutovati o „zelenim“ temama.

Sprovedene aktivnosti su imale za cilj da doprinesu kreiranju kvalitetnijeg zakonskog okvira, najviše u oblasti energetike, zatim unapređenju saradnje sa Energetskom zajednicom, uspostavljanju saradnje sa Transportnom zajednicom, jačanju nadzorne uloge Skupštine kroz tretiranje energetskih tema u poslaničkim pitanjima i dr. Istakla je da članovi Zelene poslaničke grupe vide ovu grupu kao dodatni mehanizam djelovanja Skupštine na one teme koje su prekretnica u evropskim integracijama Crne Gore i da očekuju da budu dodatna podrška matičnim odborima i skupštinskim delegacijama u međunarodnim i drugim organizacijama u dijelu „zelenih“ tema.

Na kraju, Zelene poslaničke grupe na Zapadnom Balkanu potvrdile su svoju posvećenost daljem jačanju regionalne saradnje u oblasti energetske i klimatske politike i održivog saobraćaja.