Na sjednici Odbora za ekonomiju, finansije i budžet koja se održala 7. marta 2016. raspravljalo se o Implementaciji Zakona o efikasnom korišćenju energije, koji je na snagu stupio decembra 2014.godine.

Sjednici su, osim članova Odbora, prisustvovali predstavnici Ministarstva ekonomije – Direktorata za energetsku efikasnost koji su nadležni za sprovođenje ovog zakona, Zajednice Opština, Privredne Komore Crne Gore, nevladinih organizacija koji su uključeni u ovu oblast kao i Otvorenog regionalnog fonda za jugoistočnu Evropu – Energetska efikasnost (ORF-EE), njemačke organizacije Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) koji već niz godina u Crnoj Gori finansiraju i prate projekte i procese na ovu temu.

Nakon uvodnog izglaganja direktorice Direktorata za energetsku efikasnost gđe Dragice Sekulić koja je objasnila da se nakon donošenja Zakona, u toku 2015. godine pristupilo pripremi i usvajanju podzakonskih akata te da je do kraja prošle godine pripremljeno njih 17 od čega je 16 stupilo na snagu istaknuto je da su se nakon stupanja na snagu Zakona o efikasnom korišćenju energije javile određene poteškoće u njegovom sprovođenju i to u tri ključne oblasti:

Energetska efikasnost zgrada -Iako je pravilnik formalno usvojen još uvijek se nijesu stekli uslovi za sertifikovanje energetskih karakteristika zgrada iz razloga što još uvijek ne postoji nacionalni softver za proračun i određivanje energetske klase zgrade. Očekuje se da će aktivnost na izradi softvera i definisanju energetskih klasa biti realizovana do sredine 2017. godine kroz tehničku podršku koja je obezbijeđena od strane njemačke KfW banke.

Ispunjavanje obaveza od strane državnih organa i jedinica lokalnih samouprava -Zakon je propisao značajne obaveze u pogledu planiranja i izvještavanje u oblasti energetske efikasnosti za subjekte javnog sektora (na državnom i lokalnom nivou). Propisane obaveze su prethodnom periodu implementirane samo od strane manjeg broja subjekata i potrebno je preduzeti određene aktivnosti kako bi se stanje unaprijedilo. Najbolji pokazatelj situacije je činjenica da ni nakon 4 godine otkad su propisane zakonske obaveze određeni broj subjekata nema evidenciju objekata kojima gazduje niti vodi odgovarajuće podatke o potrošnjama energije i ulaganjima u pojedinačne objekte, a što onemogućuje kvalitetno planiranje.

Inspekcijski nadzor – Inspekcijski nadzor nad sprovođenjem odredaba zakona i propisa donijetih na osnovu zakona vrši organ uprave nadležan za poslove inspekcijskog nadzora. Potrebno je dodatno ojačati kapacitet tržišne inspekcije za kontrolu označavanje energetske efikasnosti i eko dizajna proizvoda koji utiču na potrošnju energije u skladu sa usvojenim pravilnicima.

Ključni zaključci ove diskusije bili su:

U okviru ove oblasti ne postoji kontinuirani budžetski podsticaj što dodatno onemogućava kvalitetnu i doslednu implementaciju ovog Zakona a Direktorat za EE dobija mnogo manje sredstava iz budžeta nego što potražuje. To je ujedno i najbolji pokazatelj zainteresovanosti i spremnosti izvršne vlasti da se stvari u ovoj oblasti poboljšaju. Većina realizovanih aktivnosti u ovoj oblasti rezultat je kreditinih linija i donacija.

Uprkos donošenju nove zakonske regulative u praksi se ponavljaju stari problemi koji se prvenstveno ogledaju u (ne)izradi planova, nepostojanju softvera, slabim kadrovskim kapacitetima i nedostatku finansija.

Dodatni problem predstavlja ne praktikovanje sankcija ( kaznenih odredaba ) za ne postupanje po Zakonu a što će u narednom periodu biti u fokusu djelovanja resornog Ministarstva i inspekcija. Neispunjavanje obaveza od strane jedinica lokalne samouprave jedna je od ključnih prepreka implementaciji ovog Zakona a lokalne samopurave najčešće nemaju kapaciteta za realizaciju Zakonom predviđenih obaveza.

Dio poslanika ukazao je i na problem ne postojanja svijesti o značaju energetske efikasnosti ističući da je to problem kako društva tako i države. U tom smjeru veoma je značajna edukacija javnosti gdje mediji i njihovo izvještavanje imaju značajnu ulogu.

Veoma je bitno naglasiti da se tokom cijele sjednice Odbora vodila veoma dinamična diskusija na sve pomenute teme a svi članovi Odbora su dali aktivan i konstruktivan doprinos i u identifikovanju problema i u traženju adekvatnih rješenja. Rasprava ovakve vrste organizuje se po treći put i predstavlja nastavak započete saradnje Škole demokratskog rukovođenja, GIZ-ovog Otvorenog regionalnog fonda za jugoistočnu Evropu – Energetska efikasnost sa parlamentarnim Odborom za ekonomiju, finansije i budžet a sve u cilju konstruktivnog dijaloga o pripremi i primjeni zakonske regulative iz oblasti energetske efikasnosti.